Protokol analizörü, ağ trafiğini incelemek ve ağda meydana gelen olayların analizi için kullanılan bir araçtır. Ağ protokolü, iletişimin nasıl yapıldığını ve iletişimin süreçlerinin nasıl yürütüldüğünü belirleyen ve ağda geçerli olan kuralları ifade eden bir dizge olarak tanımlanır. Protokol analizörü, bu kurallara uygun olarak çalışan ağ protokollerinin meydana getirdiği verileri inceler, analiz eder ve bu verilerin güvenilirliğini değerlendirir. Protokol analizörü, iletişimin ne kadar verimli olduğunu ve ağın ne kadar güvenilir olduğunu ölçmek için kullanılır.
Protokol analizörü, ağ üzerindeki trafiği kayıt altına alıp analiz etmek için kullanılan çeşitli teknikleri kullanır. Bunlar; paket izleme, trafik kaydı analizi, paket klonlama, protokol akışı analizi, paket filtreleme, paket arama ve sorgulama, protokol çözümleme, dinamik paket filtreleme ve paket izlemeyi içerir. Protokol analizörü, ağ trafiği için gerekli tüm verilere ulaşmak için bu teknikleri kullanır. Veriler arasında içerik, sürece bağlı veriler, protokol ve paket bilgileri yer alır.
Protokol analizörü, ağ verilerinin güvenliğini değerlendirmek için kullanılan çeşitli yöntemleri uygular. Güvenlik denetimleri, protokol uygunluğu ve ağ verilerinin özgüvenleştirilmesi için kullanılan yöntemler arasında; güvenlik duvarı yapılandırması, ağ kimlik doğrulama, güvenlik politikalarının uygulanması, güvenlik mekanizmalarının denetlenmesi, ağda yapılan değişikliklerin izlenmesi, ağ verilerinin kriptografi teknikleri kullanılarak korunması, verilerin şifrelemesi ve veri kaybını önlemek için veri yedekleme gibi yöntemler yer alır.
Protokol analizörü, ağın çalışma performansının da değerlendirilmesi için kullanılır. Ağ performansının ölçülmesinde kullanılan yöntemler arasında; ağ trafiğinin çeşidi ve yoğunluğu, gecikme ve gecikme zamanı, paket kayıpları ve bağlantı kesilme oranları, paket işleme hızı ve bant genişliği, protokol çatışmaları ve yönlendirme problemleri, veri transferi oranları gibi kriterler yer alır.
Protokol analizörü, ağın güvenliği, performansı ve verimliliği için gerekli